vandeRegio

Woordenlijst

Artificiële intelligentie (AI)

Artificiële intelligentie of kunstmatige intelligentie. Een specifieke tak binnen de computerwetenschappen die zich toelegt op de ontwikkeling van machines of computerprogramma’s met een lerend vermogen.

Augmented reality

Een techniek die een virtueel laagje over een gefilmde werkelijkheid legt.

Belastingdruk

De mate waarin de belastingheffingen drukken op het besteedbaar inkomen.

Blockchain

Een netwerk van databestanden die allemaal met elkaar verbonden zijn. Zo ontstaat één grote digitale ketting van informatie en transacties, waarbij elk onderdeel gelinkt is aan het vorige. De informatie zit dus niet in één databestand bij één partner. Met blockchaintechnologie kunnen financiële en andere transacties worden geregistreerd zonder de vele tussenpersonen en de pakken administratie die nu vaak nog nodig zijn.

Budgetneutraal

Een beleidsvoorstel is budgettair neutraal als het geen invloed heeft op het meerjarig financieel perspectief. Kort gezegd: als het niets kost.

CAO

Een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) is een geheel van afspraken tussen vertegenwoordigers van werkgevers en van werknemers, afgesloten voor een bepaalde duurtijd. De cao is een aanvulling op de individuele arbeidsovereenkomst die een werkgever en zijn werknemer met elkaar sluiten.

Deeleconomie

In de deeleconomie worden goederen onderling gedeeld. Particulieren die eraan deelnemen, zijn niet uit op geld of winstbejag. Ze doen dat uit wederkerigheid.

Diaspora

De grootschalige verspreiding van een volk of religieuze groep over verschillende delen van de wereld. Ook wel: de verspreide delen van een volk of religieuze groep. Een bekend voorbeeld is de Joodse diaspora.

Economisch vluchteling

Een persoon die zijn land ontvlucht om een betere levensstandaard te vinden, bijvoorbeeld door gebrek aan werk, inkomen, onderwijs e.a.

Europese Economische Ruimte

De Europese Economische Ruimte (EER) verenigt sinds 1994 de 27 lidstaten van de Europese Unie en de lidstaten van de Europese Vrijhandelsassociatie (EVA): IJsland, Liechtenstein en Noorwegen, behalve Zwitserland. De EER heeft als doel de bepalingen betreffende de interne markt uit te breiden, met gekende vier vrijheden: vrij verkeer van goederen, diensten, kapitaal en personen.

Europese Raad

De leden van de Europese Raad zijn de staatshoofden en regeringsleiders van de 27 EU‑lidstaten, de voorzitter van de Europese Raad en de voorzitter van de Europese Commissie. Deze raad heeft een symbiotische verhouding met de Raad van de Europese Unie (ook genoemd Raad van ministers).

Europese Vrije Alliantie

Via de EVA-fractie (Europese Vrije Alliantie), opgericht in 1999, krijgen regionale partijen meer slagkracht om hun stem te laten horen in het Europees Parlement. Daar maakt de EVA vandaag deel uit van een grotere fractie met de Groenen. In 2004 werd de EVA ook als Europese politieke partij erkend. Die streeft naar maximale autonomie voor de volkeren en regio's in Europa. Zij verenigt zo’n 40 regionalistische of autonomistische partijen uit meer dan 10 lidstaten van de EU.

Europese Vrijhandelsassociatie

De Europese Vrijhandelsassociatie (EVA) is een vrijhandelszone, opgericht in 1960, waarin de samenwerking minder ver gaat dan in de Europese Unie. Zo is er geen politieke samenwerking tussen de EVA-leden en vormen zij ook geen douane-unie. Vandaag bestaat de EVA uit IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland. Sinds 1992 vormen de EVA-lidstaten, met uitzondering van Zwitserland, een vrijhandelszone met de EU: de Europese Economische Ruimte (EER).

Eurostat

Eurostat voorziet de Europese Unie van goede statistische informatie. Als bureau voor de statistiek draagt het ook bij tot het harmoniseren van statistieken, zodat gegevens vergelijkbaar worden. Een belangrijke taak van Eurostat is ook om de statistische systemen in kandidaat-lidstaten en ontwikkelingslanden te verbeteren. Correcte, betrouwbare cijfers zijn onmisbaar voor een goed beleid.

Extreemlinks

Verzamelnaam voor politieke overtuigingen die zich aan de uiterste linkerzijde van het politieke spectrum bevinden. In tegenstelling tot gewoon links, dat langs democratische weg streeft naar maatschappelijke of staatkundige verandering, willen linksextremisten die verandering koste wat kost bereiken, desnoods door middel van geweld. Een belangrijk raakvlak met extreemrechts is de sterke, leidende rol die beide stromingen toekennen aan de overheid.

Extreemrechts

Verzamelnaam voor politieke overtuigingen die zich aan de uiterste rechterzijde van het politieke spectrum bevinden. In tegenstelling tot gewoon rechts, dat langs democratische weg streeft naar maatschappelijke of staatkundige verandering, willen rechtsextremisten die verandering koste wat kost bereiken, desnoods door middel van geweld. Een belangrijk raakvlak met extreemlinks is de sterke, leidende rol die beide stromingen toekennen aan de overheid.

Handelsakkoord

Een akkoord tussen twee of meer landen of regio’s, ter bevordering van de wederzijdse handelsstromen en vrijhandel. Daarin maken zij basisafspraken over de markttoegang en het wegwerken van handelsbarrières. In meer complexe handelsakkoorden wordt niet alleen onderhandeld over die handelsvoorwaarden zelf, maar bijvoorbeeld ook over een gemeenschappelijke markt of over investeringen. Sinds het Verdrag van Lissabon, dat eind 2009 in werking trad, is het onderhandelen en afsluiten van handelsakkoorden met partijen van buiten de EU een exclusieve bevoegdheid van de Europese Unie.

Hanzelanden

De Hanzeliga is een alliantie van sterke economieën in het noorden van Europa, waaronder Duitsland, Nederland, Ierland en een aantal Baltische en Scandinavische landen. De Hanzelanden zijn geen voorstander van het heffen van aparte Europese belastingen. Ze ijveren voor een gezond economisch beleid en meer begrotingsdiscipline binnen de Europese Unie, in tegenstelling tot de zogenaamde Club Med-landen zoals Italië, Spanje, Griekenland en Portugal.

Helikoptergeld

Helikoptergeld is een vorm van geldcreatie waarbij geld direct aan de hele bevolking gegeven wordt. Iedereen krijgt bijvoorbeeld morgen 1.000 euro op zijn rekening. De term komt van de Amerikaanse econoom Milton Friedman. Die beeldde zich in dat een helikopter over een stad vloog en geld uitstrooide dat dan gretig werd opgeraapt door de bevolking. De finale uitkomst van helikoptergeld volgens Friedman is inflatie, en dus prijsstijgingen.

IMF

Het Internationaal Monetair Fonds (IMF), opgericht in 1945, legt zich toe op geldzaken. De wereldwijde organisatie wordt bestuurd en gecontroleerd door de 188 lidstaten. Naast financiële stabiliteit, monetaire samenwerking en internationale handel, promoot en ondersteunt het IMF tewerkstelling, duurzame economische groei en armoedebestrijding. Daartoe verstrekt het leningen, technische bijstand, gespecialiseerde opleidingen en advies aan overheden. Het houdt ook toezicht op financiële trends.

ISDS

Investeerder-staatarbitrage (Investor-State Dispute Settlement). Een speciaal arbitragemechanisme om conflicten op te lossen tussen de overheid van een land en een buitenlandse investeerder die in dat land actief is en meent dat zijn belangen geschaad zijn.

Inflatie

De stijging van het algemene prijspeil. De originele betekenis (letterlijk: ‘opblazen’) is monetaire inflatie, wat inhoudt dat de geldhoeveelheid toeneemt. Vandaag wordt met inflatie eigenlijk vooral prijsinflatie bedoeld. Dat wil zeggen een impliciete geldontwaarding. Daardoor daalt de koopkracht.

Internet der dingen

Met het internet der dingen (Internet of things) bedoelt men intelligente systemen waarbij allerlei objecten met elkaar verbonden worden via het internet. De objecten kunnen communiceren of data uitwisselen met andere objecten of met personen. Op basis daarvan nemen die personen dan beslissingen of worden er automatisch beslissingen genomen.

Investeringsakkoord

Een akkoord tussen landen of regio’s die investeringen ontvangen en landen of regio’s waar die investeringen uit voortkomen. Het akkoord beschrijft de rechten en plichten van de betrokken partijen. Het voorziet ook in arbitrage bij eventuele conflicten, met het oog op de bescherming van de gedane investeringen. In de Europese Unie zijn de lidstaten mee bevoegd voor het afsluiten van zo’n akkoord.

M-health

Het verbinden van verschillende mobiele toestellen of apparaten met smartphones of tablets. De technologie zorgt voor een permanente informatie-uitwisseling en interactie over de gezondheidsparameters. De informatie wordt verzameld, gedeeld en gevisualiseerd met bijvoorbeeld de zorgverstrekker en zorggebruiker.

Machine Learning (ML)

Een volgende stap in artificiële intelligentie. Een ML-systeem herkent patronen in een leerproces dat het zelf onderhoudt door tonnen data te verwerken.

Migrant

Een persoon die zijn land verlaat om naar een ander land te trekken, met het doel er langdurig of definitief te verblijven. De term maakt geen onderscheid op basis van migratiemotieven: het kan gaan om arbeidsmigranten, maar ook om asielzoekers e.a.

Nepotisme

Het bevoordelen of voortrekken van de eigen familieleden of vrienden door hooggeplaatsten in een bedrijf of organisatie, ten koste van dat bedrijf of die organisatie. Eigenlijk dus een vorm van corruptie. Een eenvoudig synoniem is vriendjespolitiek.

OESO

De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), opgericht in 1961 als uitvloeisel van het Marshallplan, is een samenwerkingsverband van 34 landen om sociaal en economisch beleid te bestuderen en te coördineren. De aangesloten landen proberen hun gezamenlijke problemen op te lossen en hun internationaal beleid onderling af te stemmen. Om vergelijkende analyses te doen, verzamelt de organisatie ook statistische informatie.

Obligatie

Een lening aan een bedrijf of een overheid, die je met interest terugbetaald krijgt. In tegenstelling tot aandelen, hebben de meeste obligaties een vaste looptijd en een vaste interest, die meestal jaarlijks wordt uitbetaald. Daardoor houden obligaties in de regel ook minder risico in dan aandelen.

Platformeconomie

Virtuele platformen en marktplaatsen die consumenten en producenten bij elkaar brengen. Dit is niet hetzelfde als de deeleconomie: er komt geen delen aan te pas, wel een vergoeding.

Pluralisme

Het naast elkaar bestaan van verschillende culturele en sociale (belangen)groepen in een samenleving, waarbij er een zeker machtsevenwicht wordt nagestreefd. In die zin geldt pluralisme als een tegenhanger van totalitarisme. Met pluralisme wordt ook wel een overheidsbeleid aangeduid dat verschillende levensbeschouwingen, culturen en politieke voorkeuren erkent, wat leidt tot een houding van tolerantie en het toekennen van bepaalde politieke (minderheids)rechten.

Raad van de Europese Unie

In de Raad van de EU, ook wel kortweg "de Raad", komen ministers uit alle EU-landen bij elkaar om wetsvoorstellen te bespreken, te wijzigen en goed te keuren, en het beleid te coördineren. De in de Raad gemaakte afspraken zijn bindend voor de nationale regeringen.

Reactionair

Een reactionaire houding wordt ook wel als extreem conservatief omschreven. In tegenstelling tot gematigde conservatieven streven reactionairen niet naar het in stand houden van het status quo, maar pleiten ze voor een terugkeer naar het verleden. Zij willen maatschappelijke veranderingen terugdraaien die door niet-reactionairen als positief worden gezien. Tegenwoordig heeft de term dan ook een negatieve connotatie gekregen.

Schengen

Het Verdrag van Schengen regelt het vrije verkeer van personen tussen 26 deelnemende landen in Europa, waaronder 22 EU-lidstaten. Tussen die zogeheten Schengenlanden zijn de controles aan de binnengrenzen verdwenen. Daardoor kunnen burgers vrij doorheen de Schengenzone reizen.

Slimme stad

Een stad waar IT in de fysieke infrastructuur en architectuur verweven zit. De toepassingen van het internet der dingen worden gebruikt om de stad te beheren en besturen. Op die manier kan de levenskwaliteit in de stad er sterk op vooruitgaan.

Subsidiariteit

Principe dat stelt dat het laagst mogelijke niveau waarop een bestuur (nog) doeltreffend is, het meest geschikte niveau is om op te besturen. Daarom worden enkel de bevoegdheden die een lagere instantie niet of minder goed kan uitoefenen, aan een centrale of hogere instantie toegekend, en omgekeerd. De idee hierachter is dat politieke besluiten het best zo dicht mogelijk bij de burgers worden genomen en uitgevoerd.

Verdrag van Genève

In navolging op de Tweede Wereldoorlog is in Genève een verdrag gesloten met doel de bescherming van burgers in oorlogstijd. Dit verdrag geeft ook een definitie aan het begrip 'vluchteling'.

Vergrijzing

Een stijging van de gemiddelde leeftijd doordat het aandeel van ouderen in de bevolking stijgt. Een periode van vergrijzing gaat vaak ook gepaard met een bevolkingsdaling. Die is concreet zichtbaar in de bevolkingspiramide, waarvan de basis inkrimpt en daardoor ook het draagvlak voor de sociale zekerheid.

Virtuele realiteit

Een computertechnologie die een virtuele werkelijkheid simuleert. Virtuele realiteit maakt gebruik van bijvoorbeeld foto’s of geluid om de omgeving te simuleren via een computer of speciale brillen.

Vluchteling

Een persoon die zijn land van herkomst heeft verlaten omdat zijn leven of persoonlijke veiligheid in gevaar is. Een vluchteling heeft volgens de Conventie van Genève een juridische definitie.

Vrijhandelsakkoord

Een akkoord dat een verregaande vermindering of opheffing beoogt van tarieven op de import en export van goederen en diensten. Het houdt evenwel geen vrij verkeer van kapitaal en arbeid in. Het tegenovergestelde is protectionisme, waarbij doelgericht barrières worden opgelegd in de vorm van importheffingen of niet-tarifaire handelsbelemmeringen.

Woke

‘Woke’ is een Engels label dat overgewaaid komt uit de Verenigde Staten. Het wordt gebruikt om erop te duiden dat iemand ‘wakker’ is voor het systemische onrecht dat aangedaan zou worden aan bepaalde minderheidsgroepen in de Westerse samenleving. In realiteit uit woke zich evenwel als een op het postmodernisme gestoelde ideologie die mensen opdeelt in dadergroepen die zich voortdurend dienen te verontschuldigen, en slachtoffergroepen die alleen nog maar met fluwelen handschoenen benaderd mogen worden. Die groepen worden hoofdzakelijk bepaald op basis van onveranderlijke kenmerken zoals huidskleur, geslacht en seksualiteit. In die zin is woke de linkse tegenhanger van het essentialistische discours van extreemrechts.

Zelfbeschikkingsrecht

Term uit het internationale staatsrecht die het recht aanduidt van volkeren over de hele wereld om zelf te beslissen tot welke staat hun grondgebied zal behoren of onder welk bestuurlijk gezag zij willen vallen.

Heb je een woord niet gevonden? Laat het ons weten!